Pertanyaan untuk kaum muslim:
Apakah anda yakin bahwa selama ini sudah shalat dengan arah kiblat yang benar? Apa dasar dan buktinya? Pertanyaan ini bukan tanpa dasar, karena banyak kasus masjid dan shaf shalatnya yang menyimpang.
Sebagai contoh kasus, arah bangunan beberapa masjid di sekitar kampus UNNES ada yang benar-benar ke arah kiblat, ada yang menyimpang sedikit dan ada juga yang SANGAT menyimpang. Secara mudah kita bisa coba cek dengan mengunakan kiblat online dengan memanfaatkan jasa Google Maps dari website:
Jika sudah terlanjur menyimpang apakah masih dianggap mengarah ke kiblat. Pertanyaannya adalah
Seberapa besarkah batas toleransi yang diperkenankan sehingga arah hadap bangunan peribadatan ataupun seseorang dalam ibadahnya masih dapat dikatakan ke arah yang tepat, yaitu ke arah Kabah di kota suci Mekah?
Beberapa pendapat bisa menjadi acuan:
Abidin et al. (2006) mengemukakan bahwa besarnya toleransi arah kiblat tersebut adalah 37 km dari bangunan Kabah yang setara dengan sudut simpangan sebesar 20 menit busur (1 menit busur = 1/60 derajat).
jadi 20 menit busur = 20/60 derajat = 0,3333 derajat
Sudibyo (2010) berdasarkan studi terhadap arah hadap masjid Quba (masjid pertama umat Islam) yang melenceng sejauh 70 38’ dari azimut kiblat yang diperoleh melalui perhitungan trigonometri bola menyarankan nilai yang sedikit lebih besar,
yaitu 45 km = 0,405405 derajat.
Menurut Sudibyo bahwa arah hadap masjid Quba justru menunjuk ke sisi batas kiblat mengingat kedudukan hadits (meliputi perkataan, perbuatan, dan persetujuan Rasulullah SAW) sebagai sumber hukum Islam ke dua setelah Al Quran.
Seberapa besar yann diperbolehkan?
Status kiblat Indonesia adalah qiblat ijtihad. Perhitungan simpangan arah kiblat dengan persamaan matematika tertentu bagi 497 ibu kota kabupaten / kota menunjukkan nilai yang hampir sama, sekitar 0^o 〖24〗^′. Jadi simpangan arah kiblat yang diperkenankan atau ihtiyatul qiblat di Indonesia adalah 0^o 〖24〗^′ atau sekitar 0,4 derajat.
Beberapa cara mudah dan sederhana untuk ‘checking’ arah kiblat dan bisa digunakan semuanya sebagai metode pengukuran:
Pertama, menggunakan website online dengan bantuan Google map, diantaranya adalah
1. Website DW:
2. Qibla Locator: http://eqibla.com
3. Website Al Habib:
http://www.al-habib.info/arah-kiblat/
4. dan lain-lain…
Kedua, menggunakan software untuk menghitung azimuth kiblat berdasarkan input posisi:
1. QiblaCalc
2. Accurate Times 5.3.8
3. Hisab Falak
4. Stellarium 0.13.0
5. Qiblat android, dan lain-lain
Software bisa didownload di http://kasmui.com/masjid
Contoh Penggunaan Software Accurate Times 5.3.8
Menentukan waktu ketika matahari bearada di arah kiblat (rashdul kiblat)
By the Name of Allah
Islamic Crescents' Observation Project
Accurate Times 5.3, By Mohammad Odeh* Settings:-
– Qiblah Direction is: 294.5° From True North
– Qiblah Time you Chose is The Time At Which the SUN is at Qiblah Direction
– Qiblah Direction from: 01/01/2015 CE To: 31/12/2015 CE
– INDONESIA Semarang, Long: 110:24:00.0, Lat: -07:04:00.0, Zone:7.00
– No Summer Time.
– Delta T: 69.3 Second(s)
=====================================================Date Qiblah Time Qiblah Time
First Time Second Time01/03/2015 —- —-
02/03/2015 —- —-
03/03/2015 11:51 —-
04/03/2015 11:55 —-
05/03/2015 11:58 —-06/03/2015 12:01 —-
07/03/2015 12:04 —-
08/03/2015 12:07 —-
09/03/2015 12:10 —-
10/03/2015 12:13 —-11/03/2015 12:17 —-
12/03/2015 12:20 —-
13/03/2015 12:23 —-
14/03/2015 12:26 —-
15/03/2015 12:29 —-16/03/2015 12:32 —-
17/03/2015 12:35 —-
18/03/2015 12:38 —-
19/03/2015 12:41 —-
20/03/2015 12:44 —-21/03/2015 12:47 —-
22/03/2015 12:50 —-
23/03/2015 12:53 —-
24/03/2015 12:56 —-
25/03/2015 12:59 —-26/03/2015 13:02 —-
27/03/2015 13:05 —-
28/03/2015 13:08 —-
29/03/2015 13:11 —-
30/03/2015 13:14 —-31/03/2015 13:17 —-
01/04/2015 13:20 —-
02/04/2015 13:23 —-
03/04/2015 13:26 —-
04/04/2015 13:29 —-05/04/2015 13:32 —-
06/04/2015 13:36 —-
07/04/2015 13:39 —-
08/04/2015 13:42 23:39 Below Horizon
09/04/2015 13:45 23:35 Below Horizon10/04/2015 13:48 23:31 Below Horizon
11/04/2015 13:51 23:28 Below Horizon
12/04/2015 13:54 23:24 Below Horizon
13/04/2015 13:57 23:21 Below Horizon
14/04/2015 14:00 23:17 Below Horizon15/04/2015 14:03 23:14 Below Horizon
16/04/2015 14:06 23:10 Below Horizon
17/04/2015 14:09 23:06 Below Horizon
18/04/2015 14:12 23:03 Below Horizon
19/04/2015 14:15 22:59 Below Horizon20/04/2015 14:19 22:56 Below Horizon
21/04/2015 14:22 22:52 Below Horizon
22/04/2015 14:25 22:49 Below Horizon
23/04/2015 14:28 22:45 Below Horizon
24/04/2015 14:31 22:42 Below Horizon25/04/2015 14:34 22:38 Below Horizon
26/04/2015 14:37 22:35 Below Horizon
27/04/2015 14:41 22:31 Below Horizon
28/04/2015 14:44 22:28 Below Horizon
29/04/2015 14:47 22:25 Below Horizon30/04/2015 14:50 22:21 Below Horizon
01/05/2015 14:53 22:18 Below Horizon
02/05/2015 14:56 22:14 Below Horizon
03/05/2015 15:00 22:11 Below Horizon
04/05/2015 15:03 22:07 Below Horizon05/05/2015 15:06 22:04 Below Horizon
06/05/2015 15:09 22:01 Below Horizon
07/05/2015 15:13 21:57 Below Horizon
08/05/2015 15:16 21:54 Below Horizon
09/05/2015 15:19 21:51 Below Horizon10/05/2015 15:22 21:47 Below Horizon
11/05/2015 15:25 21:44 Below Horizon
12/05/2015 15:29 21:41 Below Horizon
13/05/2015 15:32 21:38 Below Horizon
14/05/2015 15:35 21:34 Below Horizon15/05/2015 15:38 21:31 Below Horizon
16/05/2015 15:41 21:28 Below Horizon
17/05/2015 15:45 21:25 Below Horizon
18/05/2015 15:48 21:22 Below Horizon
19/05/2015 15:51 21:19 Below Horizon20/05/2015 15:54 21:16 Below Horizon
21/05/2015 15:57 21:13 Below Horizon
22/05/2015 16:00 21:10 Below Horizon
23/05/2015 16:04 21:07 Below Horizon
24/05/2015 16:07 21:04 Below Horizon25/05/2015 16:10 21:01 Below Horizon
26/05/2015 16:13 20:58 Below Horizon
27/05/2015 16:16 20:56 Below Horizon
28/05/2015 16:19 20:53 Below Horizon
29/05/2015 16:21 20:50 Below Horizon30/05/2015 16:24 20:48 Below Horizon
31/05/2015 16:27 20:45 Below Horizon
01/06/2015 16:30 20:43 Below Horizon
02/06/2015 16:32 20:41 Below Horizon
03/06/2015 16:35 20:38 Below Horizon04/06/2015 16:38 20:36 Below Horizon
05/06/2015 16:40 20:34 Below Horizon
06/06/2015 16:42 20:32 Below Horizon
07/06/2015 16:45 20:30 Below Horizon
08/06/2015 16:47 20:29 Below Horizon09/06/2015 16:49 20:27 Below Horizon
10/06/2015 16:51 20:25 Below Horizon
11/06/2015 16:53 20:24 Below Horizon
12/06/2015 16:54 20:23 Below Horizon
13/06/2015 16:56 20:21 Below Horizon14/06/2015 16:57 20:20 Below Horizon
15/06/2015 16:59 20:20 Below Horizon
16/06/2015 17:00 20:19 Below Horizon
17/06/2015 17:01 20:18 Below Horizon
18/06/2015 17:02 20:18 Below Horizon19/06/2015 17:02 20:18 Below Horizon
20/06/2015 17:03 20:18 Below Horizon
21/06/2015 17:03 20:18 Below Horizon
22/06/2015 17:03 20:18 Below Horizon
23/06/2015 17:03 20:19 Below Horizon24/06/2015 17:03 20:19 Below Horizon
25/06/2015 17:03 20:20 Below Horizon
26/06/2015 17:03 20:21 Below Horizon
27/06/2015 17:02 20:22 Below Horizon
28/06/2015 17:01 20:23 Below Horizon29/06/2015 17:00 20:25 Below Horizon
30/06/2015 16:59 20:26 Below Horizon
01/07/2015 16:58 20:28 Below Horizon
02/07/2015 16:56 20:29 Below Horizon
03/07/2015 16:55 20:31 Below Horizon04/07/2015 16:53 20:33 Below Horizon
05/07/2015 16:52 20:35 Below Horizon
06/07/2015 16:50 20:38 Below Horizon
07/07/2015 16:48 20:40 Below Horizon
08/07/2015 16:46 20:42 Below Horizon09/07/2015 16:44 20:45 Below Horizon
10/07/2015 16:41 20:47 Below Horizon
11/07/2015 16:39 20:50 Below Horizon
12/07/2015 16:37 20:53 Below Horizon
13/07/2015 16:34 20:55 Below Horizon14/07/2015 16:32 20:58 Below Horizon
15/07/2015 16:29 21:01 Below Horizon
16/07/2015 16:26 21:04 Below Horizon
17/07/2015 16:24 21:07 Below Horizon
18/07/2015 16:21 21:10 Below Horizon19/07/2015 16:18 21:13 Below Horizon
20/07/2015 16:15 21:16 Below Horizon
21/07/2015 16:12 21:19 Below Horizon
22/07/2015 16:09 21:22 Below Horizon
23/07/2015 16:06 21:25 Below Horizon24/07/2015 16:03 21:28 Below Horizon
25/07/2015 16:00 21:31 Below Horizon
26/07/2015 15:57 21:34 Below Horizon
27/07/2015 15:54 21:37 Below Horizon
28/07/2015 15:51 21:40 Below Horizon29/07/2015 15:48 21:44 Below Horizon
30/07/2015 15:45 21:47 Below Horizon
31/07/2015 15:41 21:50 Below Horizon
01/08/2015 15:38 21:53 Below Horizon
02/08/2015 15:35 21:56 Below Horizon03/08/2015 15:32 21:59 Below Horizon
04/08/2015 15:28 22:02 Below Horizon
05/08/2015 15:25 22:06 Below Horizon
06/08/2015 15:22 22:09 Below Horizon
07/08/2015 15:18 22:12 Below Horizon08/08/2015 15:15 22:15 Below Horizon
09/08/2015 15:12 22:18 Below Horizon
10/08/2015 15:08 22:21 Below Horizon
11/08/2015 15:05 22:24 Below Horizon
12/08/2015 15:01 22:27 Below Horizon13/08/2015 14:58 22:31 Below Horizon
14/08/2015 14:54 22:34 Below Horizon
15/08/2015 14:51 22:37 Below Horizon
16/08/2015 14:48 22:40 Below Horizon
17/08/2015 14:44 22:43 Below Horizon18/08/2015 14:41 22:46 Below Horizon
19/08/2015 14:37 22:49 Below Horizon
20/08/2015 14:34 22:52 Below Horizon
21/08/2015 14:30 22:55 Below Horizon
22/08/2015 14:27 22:58 Below Horizon23/08/2015 14:23 23:01 Below Horizon
24/08/2015 14:20 23:04 Below Horizon
25/08/2015 14:16 23:07 Below Horizon
26/08/2015 14:12 23:10 Below Horizon
27/08/2015 14:09 23:13 Below Horizon28/08/2015 14:05 23:16 Below Horizon
29/08/2015 14:02 23:19 Below Horizon
30/08/2015 13:58 23:22 Below Horizon
31/08/2015 13:55 23:25 Below Horizon
01/09/2015 13:51 23:28 Below Horizon02/09/2015 13:47 23:31 Below Horizon
03/09/2015 13:44 23:34 Below Horizon
04/09/2015 13:40 23:37 Below Horizon
05/09/2015 13:37 —-
06/09/2015 13:33 —-
===============================================
Cara penerapannya:
1. Sesuaikan waktu dengan waktu dunia (sinkronisasi), akses ke http://time.is/jakarta
2. Tegakkan tongkat lurus (1 meter) di atas tanah yang datar dan bersih dan pasti terkena sorot sinar matahari
3. Tepat pada waktu rashdul kiblat misal pada tanggal 18/07/2015 adalah 16:21 WIB tandai bayang-bayang tongkat yang muncul
4. Bayang-bayang yang ditandai itulah arah kiblat
Pembahasan selanjutnya dapat diunduh dari link berikut:
1) File pdf: https://app.box.com/s/1fwi158sntvb2fw25yy8tmtwx0vxz807
2) File Slide: https://app.box.com/s/ytyfx2qzz92mxvehy32jx90nqg85e3z2